Met de nieuwe FAPI PET/CT-scan kunnen tumoren op een heel andere manier, en heel gevoelig, worden afgebeeld, ook als ze heel moeilijk te zien zijn op standaard scans. Deze scan maakt niet de kwaadaardige cellen zelf zichtbaar, maar detecteert specifieke cellen in het tumorstroma, het weefsel met normale cellen dat tussen de groeiende tumorcellen zit en de tumor stevigheid geeft en helpt met groeien. De eerste scan van een patiënt werd deze week gemaakt in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis te Amsterdam binnen een research samenwerking tussen Noordwest en het AvL/NKI.

De meeste kwaadaardige tumoren groeien in de vorm van een massa die goed herkenbaar is op een CT-scan of MRI-scan. Indien nodig kunnen tumorcellen ook nog met extra gevoeligheid worden waargenomen door hun biologische kenmerken, bijvoorbeeld door hun verhoogde suikergebruik op FDG PET/CT-scan. Maar toch zijn sommige tumoren op al deze scans niet of nauwelijks te onderscheiden, bijvoorbeeld omdat zij niet in een duidelijk afgrensbare massa groeien, of omdat de tumorcellen in hun uiterlijk en gedrag nog erg veel lijken op normale cellen. Daarom werd gezocht naar een nieuw soort scan die tumoren op een heel andere manier kan detecteren.

De radioactieve stof Fluor-18-FAPI bindt zich niet aan de tumorcellen zelf, maar aan door de tumor geactiveerde fibroblasten in het omliggende tumorstroma. In de rest van het lichaam komen deze soort fibroblasten niet voor, en daar zal het FAPI zich dus niet binden. Een FAPI PET/CT-scan kan zo onderscheid maken tussen tumor en normale weefsels, ook als op andere scans geen verschil te zien is, en ongeacht het type of de locatie van de tumor.

De FAPI PET/CT-scan wordt nu eerst gebruikt in een wetenschappelijk onderzoek, waarin wordt gekeken of uitzaaiingen in lymfeklieren van colorectale tumoren hiermee beter te detecteren zijn dan met standaard scans. Binnenkort hopen wij de nieuwe scan ook te kunnen gebruiken voor andere lastig te herkennen tumortypen, zoals bij voorbeeld voor het detecteren van onbekende primaire tumoren of het afbeelden van diffuus infiltratief groeiende tumoren.

In eerste instantie is beperkte ervaring opgedaan met Gallium-68-FAPI, onder andere in het UMC Utrecht. Nu is het ook gelukt om Fluor-18-FAPI te maken binnen Noordwest Ziekenhuisgroep/Cyclotron Noordwest in Alkmaar. Deze stof is uiteindelijk makkelijker in grotere hoeveelheden te maken en door het land te transporteren. Daardoor kan de nieuwe FAPI PET/CT-scan op termijn ook beschikbaar gaan komen voor centra in de rest van Nederland.